Mikro iktisat Gelir ve İkame Etkisi

Mikro iktisat konu anlatımı; Gelir ve ikame etkisi ders notları

A)Hicsk yaklaşımı :bu yaklaşıma göre reel geliri sabitlemenin yolu ,tüketiciyi ilk düzeydeki fayda düzeyinde sabitlemektir.bunun nasıl olabileceğini bir grafik yardımıyla açıklamaya çalışalım.

Başlangıçta tüketici A noktasında dengede iken ,x malının fiyatı düştüğünde KL bütçe doğrusu sağa kayar (kl1);böylelikle farksızlık eğrisi de kayar ve denge C noktasında oluşur.bu arada x talebi de artmış x3 olmuştur.x1 ve x3 toplam etki adını vermekteyiz.

Peki ikame ve gelir etkisini ayrıştırmak için hangi yorumları ve grafikte çizilen hangi noktaları görmeliyiz?

Yeni bütçe doğrusuna paralel ancak u2 farksızlık eğrisine teğet olan telafi edilmiş bütçe doğrusu elde edilir.yeni bütçe doğrusunun eğimi değişmediği için buradaki reel gelir düzeyi aynı kalacaktır.tüketici bu durumda B noktasında dengeye gelecek ve x malı talebi de x2 ye çıkacaktır.işte bu talepteki x1 -x2 kadarlık artış ikame etkisi olurken ;geriye kalan x2-x3 bize gelir etkisini verecektir.buradaki x1 -x3 toplam etkidir.

Bu etkiyi ayrıştırmanın pratik faydası denge noktalarından hareketle alışılmış ve telafi edilmiş talep eğrilerinin elde edilmesidir.toplam etki dikkate alınarak yani

A ve C noktalarına denk gelen x malı birleştirilerek alışılmış(düzeltilmemiş)marshallgil talep eğrisi elde edilir.Ave B noktalarındaki x malı miktarlarında fiyat ve miktar eksenine taşındığında ise telafi edilmiş (düzeltilmiş)hicksgill talep eğrileri elde edilmektedir.

Telafi ediliş talep eğrisi daima ikame etkisine yer verdiği için negatif eğimli olarak karşımıza çıkar.ayrıca telafi edilmiş talep eğrisine bakılarak bu malın düşük bir mal olup olmadığını anlamamız da mümkündür.

Eğer,alışılmış talep eğrisi ,telafi edilmiş talep eğrisinden fiyat değişikliği gerçekleştikten sonra daha üstündeyse ise bu mal normal bir maldır.

Yani ,telafi edilmiş talep eğrisi daha dik  ise  mal normal maldır.normal mallar için alışılmış talep eğrisinin daha yatık olmasının nedeni;gelir etkisinin de negatif olmasıdır.

      Normal için ikame ve gelir ayrıştırılmasının grafiğini aşağıda görmektesiniz.

Şimdi alışılmış ve telafi edilmiş talep eğrilerini düşük ve giffen mallar için açıklamaya çalışalım.

 Yukarıdaki grafiklerde gördüğünüz gibi ;sözüne ettiğimiz mal düşük mal ise telafi edilmiş talep eğrisi daha yatık olacak yani alışılmış talep eğrisinin üstünde seyredecektir.zaten düşük mallar için gelir etkisi pozitiftir,talebi azaltıcı bir etki yapmaktadır.ancak düşük mallar için gelir etkisi ikame etkisinden küçük olduğu için her iki talep eğrisi yine negatif eğimlidir.bunun tersi durum yani;gelir etkisi ikame etkisinde büyük olsa idi telafi edilmiş talep eğrisi yine yatık iken ,alışılmış talep eğrisi pozitif eğimli olacaktır..çünkü sözü edilen mal artık giffen maldır.

Mikro iktisat konu anlatımı; Gelir ve ikame etkisi ders notları

B)Slutsky yaklaşımı;ikame ve gelir etkisinin ayrıştırılmasının diğer bir yolu,reel geliri başlangıç düzeyinde tutmaktadır.bu yaklaşımda fiyat değişmesi yaşandıktan sonra kayan yeni bütçe doğrusuna paralel ve ilk denge noktasından geçen (a noktası)yeni bütçe doğrusu yani telafi edilmiş doğru çizilir.artık reel gelir aynıdır,başlangıçtaki mal bileşimi satın alınabilmektedir. Toplam etki x1-x3 kadardır.x1-x2 ikame etkisi ,x2-x3 gelir etkisidir.normal malların talep eğrisi yine hicksgil talepten daha yatıktır.gelir etkisi pozitif ise yani giffen malı söz konusu ise,alışılmış talep eğrisi daha dik  olacaktır.

Düşük mallar  yada giffen mal nedir?

Düşük mallar için talep eğrisi her zaman pozitif eğimli değildir.Pozitif gelir etkisi <negatif ikame etkisi normal düşük mallar için negatif eğimli iken ;pozitif gelir etkisinin >negatif ikame etkisi giffen mallar için pozitif eğimlidir.!her giffen mal düşük mal olurken;her düşük mal giffen mal değildir.bu kesinlikle karıştırılmamalıdır.Düşük mallar için gelir ve ikame etkilerinin yönleri aynı değildir.ikame etkisi daima negatif iken ,gelir etkisi düşük mallar için pozitif ,normal mallar için negatiftir.Düşük mallar gelir arttıkça talebi azalan mallar olduğu için gelir esnekliğinin işareti negatiftir.Mesela gelir artıkça ekmeğe olan talep azalırsa,ekmek düşük maldır diyebiliriz.